مساله یک درد است …
فیلم “مغزهای کوچک زنگ زده” اگرچه فیلمیست مه در لامکانی اتفاق میافتد که هم نیست و هم هست؛ اما از دردی سخن میگوید که “تهران” نیز دارد. یادداشت سیدمحمدرضا اعتصامی تسهیلگر معماری در مورد این فیلم قابل تعمق است.
چند لحظه سکوت …
در ذهن به دنبال نقطه شروع مناسب برای صحبت هستم. امروز مغزهای کوچک زنگزده را دیدم. ترجیح همیشگیم دور بودن از هیاهو و تماشا در فضایی دور از جو روز سینما برای فهمیدن یک فیلم بوده و هست.
قبل از هر چیز به هومن سیدی عزیز تبریک میگویم برای اثری که خلق کرده و بعد از آن به سینمای ایران تبریک میگویم برای تولد کارگردانی که گویا میداند بدنبال چیست.
فیلم از لحاظ تصویر، حرکت، بازی، صدا و سایر موارد فنی بسیار قابل دفاع بود. اما در کنار تمام اینها، فیلمنامه چیز دیگری بود.
روایت بخشی از جامعه که حضورشان هرگز رسمی نبود و نشد. این “رسمی نبودن” را ما معماران و شهرسازان که با مفهوم سکونتگاه غیررسمی آشنا هستیم به خوبی درک میکنیم.
فیلم به درستی این سکونتگاه را زیر نظر گرفته است. تا جایی که در پایان فیلم شاهد یکی دیگر از آشناترین روندهای اجرایی برای ما معماران و شهرسازان یعنی ساماندهی سکونتگاههای غیررسمی که در مخلص کلام در لودر و نیروی انتظامی و نماینده دادستانی خلاصه میشود، تیر خلاص را به بیننده میزند.
تیرخلاصی که در علم روانشناسی آن را انکار مینامند.
سختترین و مهمترین گام در درمان اختلالات درونی و بیماریهای روحی و حتی جسمی، عبور از مرحله انکار و ورود به مرحله پذیرش است. گامی که منجر میشود بیمار، بیماریش را بپذیرد و به تبع آن درمان را.
مغزهای کوچک زنگ زده، پر است از انکارها در سطوح مختلف. از درونیترین حالت تا اجتماعیترین آن. فیلم روایتی است از یک سرطان درونبافتی که در اثر انکار در حال رشد و قدرت گرفتن است. انکاری از جنس “شاهین”، از جنس “شهروز”، از جنس “شکور”، از جنس “شعله” و از جنس “شهرداری”. “شین” پنجم خانواده که در انتها و با حضور لودرها برای پاک کردن صورت مسئله خود را معرفی میکند. جایی که در میانه همین انکار، چوپانی دیگر در نگاه پرخصومت شهروز متولد میشود.
.
این فیلم و دیالوگهای ناب و صحنههای تامل برانگیزش باید دستمایهی بسیاری از تحولات اجتماعی در حوزه سکونتگاههای غیررسمی شود.
.
ممنون از هومن سیدی برای این سیتیاسکن (City Scan) یا به زبان دقیقتر شهرنگاری که به درمانگران شهری به خوبی بیماری دردناک شهر را معرفی کرد.
سیدمحمدرضا اعتصامی .۸ تیر ۱۳۹۸